Inne materiały o św. ABP Józefie Bilczewskiem

Działalność charytatywna Arcybiskupa Józefa Bilczewskiego w okresie I wojny światowej oraz tuż po niej, na Kresach Wschodnich, stanowi jeden z najważniejszych i najbardziej heroicznych rozdziałów jego życia. Jest to wzór bezinteresownej posługi w czasach katastrofy humanitarnej, który nabiera szczególnego znaczenia w kontekście dzisiejszych wydarzeń na Ukrainie.

Działalność Charytatywna w Okresie I Wojny Światowej (1914–1918)

Wybuch I wojny światowej i związane z nią działania wojenne na terenie Galicji Wschodniej (gdzie znajdował się Lwów) oraz późniejsza wojna polsko-ukraińska (1918–1919) doprowadziły do ogromnego kryzysu humanitarnego. Lwów wielokrotnie zmieniał władze i był areną walk, co spowodowało głód, zniszczenia i cierpienie cywilów.

Arcybiskup Bilczewski działał na kilku kluczowych polach:

1. Niezłomny Pasterz i Opiekun (Postawa Osobista)

Pozostanie z wiernymi: Najważniejszą decyzją, która umocniła jego autorytet i była aktem miłości pasterskiej, było pozostanie we Lwowie mimo ostrzałów, głodu i wielokrotnego wchodzenia i wychodzenia wojsk. Nigdy nie opuścił swojej diecezji, stając się symbolicznym opoką dla wszystkich mieszkańców, bez względu na narodowość i wyznanie.
Wstawiennictwo: Arcybiskup interweniował u władz wojskowych i cywilnych (austro-węgierskich, rosyjskich, a później polskich i ukraińskich) w obronie aresztowanych, deportowanych i zagrożonych.

2. Ratowanie Życia i Zdrowia

Organizacja pomocy żywnościowej: Lwów cierpiał na dotkliwy głód. Arcybiskup aktywnie organizował zbiórki żywności i funduszy, by prowadzić kuchnie dla ubogich. Osobiście angażował się w dystrybucję pomocy.
Opieka medyczna: Przekazywał środki na szpitale, wspierał zakony zajmujące się rannymi i chorymi. Szczególną troską otaczał dzieci i sieroty wojenne.

3. Pomoc dla Ofiar i Odbudowa Kościołów

Pomoc finansowa: Bilczewski, mimo iż sam żył skromnie, przeznaczał ogromne kwoty z własnych funduszy oraz zbiórek na rzecz poszkodowanych w wyniku działań wojennych. Pomagał repatriantom i tym, którzy stracili cały dobytek.
Wsparcie dla duchowieństwa: Troszczył się o zubożałe duchowieństwo i seminarzystów, którzy musieli przerwać naukę.
Fundowanie budowli sakralnych: Nawet w czasach kryzysu dbał o odbudowę zniszczonych kościołów i o to, by najbiedniejsze parafie miały gdzie sprawować kult.

✨ Dziedzictwo w Kontekście Dzisiejszym

Działalność charytatywna św. Józefa Bilczewskiego we Lwowie w latach 1914–1923 jest dziś modelem chrześcijańskiej postawy w obliczu katastrofy:

Ponadnarodowa miłość bliźniego: Choć był gorącym patriotą polskim, jego pomoc i duszpasterstwo obejmowało wszystkie grupy etniczne i wyznaniowe (Polaków, Ukraińców, Żydów), co było fundamentalne w skomplikowanym tyglu narodowościowym Kresów. Jest to nauka o jedności i braterstwie w obliczu cierpienia.
Skuteczność w chaosie: Jego organizacja pomocy była niezwykle efektywna w warunkach ciągłej zmiany władz, braku bezpieczeństwa i zniszczonej infrastruktury.
Symbol niezłomności: Jego decyzja o pozostaniu z ludźmi we Lwowie jest symbolem tego, że prawdziwy pasterz nie ucieka w obliczu zagrożenia, lecz dzieli los swoich wiernych.

To właśnie te heroiczne czyny miłości bliźniego w czasie wojny i chaosu politycznego stanowiły kluczowy element jego drogi do świętości i zostały szeroko udokumentowane w procesie beatyfikacyjnym.

Warto opisać jego wybitną karierę naukową oraz bezprecedensową działalność ekumeniczną i społeczną.

Profesor i Rektor Uniwersytetu

Święty Józef Bilczewski był jednym z nielicznych świętych w historii Kościoła, który przed objęciem biskupstwa zrobił tak wybitną karierę akademicką.

Wybitny Uczony: W 1891 roku, mając zaledwie 31 lat, został profesorem teologii dogmatycznej na Uniwersytecie Lwowskim (Uniwersytet Jana Kazimierza). Jego wiedza i zainteresowania sięgały archeologii chrześcijańskiej oraz historii dogmatów.
Najmłodszy Rektor: W 1900 roku, na krótko przed nominacją biskupią, został wybrany Rektorem Uniwersytetu Lwowskiego. Był to rzadki przypadek, by kapłan diecezjalny, a wkrótce arcybiskup, piastował najwyższą godność akademicką, zarządzając jedną z najważniejszych uczelni w ówczesnej Galicji.
Krótki Czas, Wielki Wpływ: Jego okres rektorski był krótki, ale świadczył o jego intelekcie, zdolnościach organizacyjnych i szacunku, jakim cieszył się w środowisku akademickim, co z pewnością wpłynęło na nominację na stolicę arcybiskupią Lwowa.

Działalność Ekumeniczna i Społeczna

Na wielokulturowych i wielowyznaniowych Kresach Wschodnich Bilczewski wykazał się otwartością i szacunkiem, co było niezwykłe w tamtym czasie.

Gorliwość Budowniczego Kościołów

Nie bez powodu nazywano go „budowniczym kościołów”.

Rozwój Sieci Parafialnej: W okresie jego 23-letniej posługi, pomimo biedy i wojen, Arcybiskup Bilczewski ufundował i wybudował lub odbudował ponad 300 kościołów i kaplic na terenie rozległej archidiecezji lwowskiej.
Osobiście Dbał o Fundusze: Działalność ta była możliwa dzięki jego osobistemu zaangażowaniu w zbieranie funduszy w kraju i za granicą, co świadczy o jego niezwykłych umiejętnościach administracyjnych i zdolności mobilizowania pomocy. Była to odpowiedź na ogromne potrzeby duszpasterskie Kresów Wschodnich.

Te aspekty – połączenie intelektualnego geniuszu (rektor), wrażliwości społecznej i bezkompromisowej otwartości ekumenicznej – sprawiają, że św. Józef Bilczewski jest postacią naprawdę niezwykłą w historii Kościoła na ziemiach polskich.

Dialog Międzywyznaniowy (Ukraina): Lwów był centrum dla katolików obrządku łacińskiego, ale także dla katolików obrządku greckokatolickiego (Ukraińców). Bilczewski utrzymywał serdeczne relacje z metropolitami greckokatolickimi, zwłaszcza z arcybiskupem Andrzejem Szeptyckim. Ich współpraca i wzajemny szacunek były wzorem dialogu i pokoju w okresie narastających konfliktów narodowościowych.
Wsparcie dla Różnych Wyznań: Choć był katolickim arcybiskupem, jego pomoc charytatywna w okresie wojny i głodu nie rozróżniała nikogo ze względu na wyznanie czy narodowość. W dokumentacji jego życia znajdują się świadectwa o wspieraniu zarówno świątyń, jak i społeczności greckokatolickich.
Działalność Rolnicza i Społeczna: Jako syn chłopa z Wilamowic, doskonale rozumiał problemy wsi.
- Zakładał i wspierał spółdzielnie rolnicze i kasy pożyczkowe dla chłopów, pomagając im wydostać się z ubóstwa.
- Dbał o powstawanie ochronek i szkół dla dzieci wiejskich.
- W ten sposób łączył duszpasterstwo z ewangelizacją przez pomoc społeczną (co dziś nazywamy akcją katolicką), co było bardzo postępowym podejściem.

źródła:

http://parafia.wilamowice.pl/

rkc.lviv.ua

Homilie Papieży Jana Pawła II (Lwów, 2001) i Benedykta XVI (Rzym, 2005) wygłoszone podczas uroczystości kanonizacyjnych.

Prace historyków Kościoła, takich jak ks. Władysław Węglarz, ks. Józef Wołczański, czy prof. Jerzy Myszor, badające jego działalność duszpasterską, społeczną i ekumeniczną w trudnych czasach.

Polski Słownik Biograficzny